M. Tulli Ciceronis

Pro A. Licinio Archia Poeta oratio

Hanc orationem ex editionibus ab J. Strenge AD MCMIII, A.C. Clark AD MCMXI, F. Richter/ A. Eberhard/ H. Nohl AD MCMXXVI, F. Gaffiot MCMXXXVIII/LXVI, R. Cornali AD MCMXLI, H. Kasten AD MCMLXIII/VI, M. Zicàri AD MCMLXXIV, K. Vretska AD MCMLXXIX, H.C. Gotoff AD MCMLXXIX, E. Narducci/ G. Bertonati AD MXMII/ MIM curatis denuo recognovit A. Coskun AD MMIII-IV.

[I] § 1 Si quid est in me ingeni, iudices, quod sentio quam sit exiguum, aut si qua exercitatio dicendi, in qua me non infitior mediocriter esse versatum, aut si huiusce rei ratio aliqua ab optimarum artium studiis ac disciplina profecta, a qua ego nullum confiteor aetatis meae tempus abhorruisse, earum rerum omnium vel in primis hic A. Licinius fructum a me repetere prope suo iure debet.
제 안에 재능에 속하는 뭔가가 있다면, 판정관 여러분, 그것이 얼마나 작을지 제가 느끼고 있는(알고 있는), 혹은 말하기의 어떤 훈련이 있다면, 그 일에 제 자신이 적당히 머물렀음을 부정하지는 않습니다만, 또는 이런 일의 다른 어떤 지식, 최선의 기술들에 대한 탐구들과 훈련으로부터 산출된 지식이 있다면, 그 지식으로부터 제가 저의 생의 단 한 순간도 움츠러들지 않았다고 공언하는, 이러한 것들 전부의 실로 그 시초들에 있어서 이 아울루스 리끼니우스가 결실(이익)을 저로부터 그 자신에게로 정당하게 돌려받아야 합니다.
exercitatio : exercise, training, practice.
infitior : deny.
mediocriter : medius - criterion.
versatum : versor pf. supine. keep going around. live, remain.
confiteor : confess.
abhorruisse : abhorreo pf. inf. w.ab. abhor, to shrink back from a thing, be averse to.
fructum : fructus. profit.

nam quoad longissime potest mens mea respicere spatium praeteriti temporis et pueritiae memoriam recordari ultimam, inde usque repetens hunc video mihi principem et ad suscipiendam et ad ingrediendam rationem horum studiorum exstitisse.
왜냐하면 저의 정신이 가장 멀리까지 지난 시절의 시기를 반추할 수 있고 유년기의 가장 먼 기억을 떠올릴 수 있는 한, 그 이래로 언제나 거듭해서 저는 이 사람이 제게 이러한 탐구들의 과업에 임하고 또 착수하는 데에 인도자로 나타났음을 보고 있기 때문입니다.
respicere : respico inf. look back at.
praeteriti : praetereo → praeteritum. past.
recordari : recordor inf. think over, remember.
exstitisse : exsisto pf. inf. emerge, appear. stand out.

quod si haec vox huius hortatu praeceptisque conformata non nullis aliquando saluti fuit, a quo id accepimus, quo ceteris opitulari et alios servare possumus, huic profecto ipsi, quantum est situm in nobis, et opem et salutem ferre debemus.
그리고 만일 이 사람의 응원과 가르침으로 형성된 이러한 목소리가 그 누구에게도 단 한 번도 구원에 속하지 않은 것은 아니었다면, 그 사람으로부터 제가 다음의 것을 취하는, 그로써 제가 남은 이들에게 도움을 줄 수 있고 또 다른 이들을 구할 수 있는 것을, 확실히 바로 이 사람에게, 저에게 있어서 허락된 만큼, 저는 원조와 구원을 가져다 주어야 합니다.

§ 2 ac ne quis a nobis hoc ita dici forte miretur, quod alia quaedam in hoc facultas sit ingeni neque haec dicendi ratio aut disciplina, ne nos quidem huic uni studio penitus umquam dediti fuimus.
그리고 누군가 저에 의해 이것이 그렇게 이야기됨에 아마 놀랄지도 모르겠습니다, 왜냐하면 이 사람에게 있어서 그 재능의 능력은 다른 어떤 것일 터이고 언변의 이러한 지식이나 교육도 아니며, 제 자신도 이런 단일한 탐구에 한 번도 완전히 헌신한 적이 없기 때문입니다.
etenim omnes artes, quae ad humanitatem pertinent, habent quoddam commune vinculum et quasi cognatione quadam inter se continentur.
더욱이 일체의 기술들은, 그 기술들이 인문에 관련하는, 어떤 공통의 결속물을 지니고 또 마치 어떤 혈족과 같이 그 자신들 상호 간에 결속합니다.
continentur : hang together.


[II] § 3 sed ne cui vestrum mirum esse videatur me in quaestione legitima et in iudicio publico – cum res agatur apud praetorem populi Romani lectissimum virum et apud severissimos iudices, tanto conventu hominum ac frequentia – hoc uti genere dicendi, quod non modo a consuetudine iudiciorum, verum etiam a forensi sermone abhorreat, quaeso a vobis, ut in hac causa mihi detis hanc veniam, adcommodatam huic reo, vobis (quem ad modum spero) non molestam, ut me pro summo poeta atque eruditissimo homine dicentem, hoc concursu hominum litteratissimorum, hac vestra humanitate, hoc denique praetore exercente iudicium patiamini de studiis humanitatis ac litterarum paulo loqui liberius et in eius modi persona, quae propter otium ac studium minime in iudiciis periculisque tractata est, uti prope novo quodam et inusitato genere dicendi.
그러나 여러분들 중 누구에게든 놀랄 일은 아닌 것으로 보입니다, 제가 법적인 심리에서 그리고 공적인 재판에서 - 그 일이 로마 사람들 중 가장 집정관으로 선출될 가치가 있는 자에게서 그리고 가장 엄정한 배심원들에게서 수행된다 할지라도, 그런 규모의 사람들의 집회와 군중에서 - 이런 종류의 화법을 사용한다는 일이, 송사들의 방식으로부터만이 아니라, 확실히 공적인 발화로부터도 그것은 거리가 있을지라도(있기에?), 여러분들로부터 양해를 구합니다, 이런 상황에 제게 여러분들께서 이러한 호의를 베풀어 주시기를, 이 사람에게 적절한 것(호의)을, 여러분들께 (제가 바라는 대로) 성가시지 않을 것(호의)을, 제가 최고의 시인이자 가장 숙련된 사람을 위해 말할 때, 가장 학식있는 사람들의 이 모임에서, 여기 여러분들에게서, 끝으로 송사들의 수행자인 이 집정관에게서 여러분들께서 제가 인문과 문학의 탐구에 대하여 조금 더 자유롭게 그리고 그 사람의 개인적인 방식으로 말하는 것을 허용하여 주시길, 그 개인적인 방식이 여가와 탐구를 위해서는 아주 조금 송사들과 소송들에서 다루어졌던, 거의 새로운 어떤 것을 그리고 낯선 종류의 화법을 사용하는 것을.
agatur : ago subj. pass.
praetorem : praetor.
lectissimus : lectus sup. verb + to do something.
conventu : convenio → conventus abl.
frequentia : crowd. abl.
uti : utor inf. use.
consuetudine : habit, way.
forensi sermone : public conversation, discussion.
quaeso : quaeso, -sere. beg, ask for.
quem ad modum : in what way, as.
denique : thereupon.
exercente : exerceo(v). exercens(n). dat.
patiamini : patior 2nd. pl. subj. permit.
periculis : periculum. a trial.
tractata est : tracto pf. pass. handle, perform, treat, conduct.

§ 4 quod si mihi a vobis tribui concedique sentiam, perficiam profecto, ut hunc A. Licinium non modo non segregandum, cum sit civis, a numero civium, verum etiam, si non esset, putetis asciscendum fuisse.
만일 제게 여러분들에 의해 승인받고 허용된 것으로 제가 안다면, 저는 확실히 해낼 것입니다, 이 아울루스 리끼니우스가, 그가 시민임에도 불구하고, 시민들로부터 축출되어야 하는 것이 아닐 뿐만 아니라, 참으로 또한, 만일 그가 그렇지 않았다면, 받아들여져야 한다고 여러분께서 생각하도록.
tribi/concedi : pass. inf. assign/allow.
segregandum : segrego fut. pass. remove, separate.
putetis : puto subj.
asciscendum : ascisco fut. pass. receive, appropriate, adopt. admit.


[III] nam ut primum ex pueris excessit Archias atque ab eis artibus, quibus aetas puerilis ad humanitatem informari solet, se ad scribendi studium contulit, primum Antiochiae – nam ibi natus est loco nobili – celebri quondam urbe et copiosa, atque eruditissimis hominibus liberalissimisque studiis adfluenti, celeriter antecellere omnibus ingeni gloria contigit.
처음 아르키아스가 소년기로부터 그리고 그의 기술들으로부터 지나왔을 때, 그 기술들로 소년의 시기가 인문적인 쪽으로 형성될 법한, 그는 그 자신을 작문의 탐구로 이끌었고, 처음 안티오키아에서 - 그가 그 지역에서 귀족으로 태어났기에 - 일찍이 유명하고 풍요로운 그 도시에서, 또한 가장 학식있는 사람들과 가장 자유로운 탐구들로 가득한 그 곳에서, 금새 그 재능의 영광이 모든 이들을 넘어섰습니다.
excessit : excedo pf. pass.
contulit : confero pf. bring.
quondam : formerly, once.
celeriter : quickly, hastily, soon, at once.
antecellere : antecello inf. surpass. w.dat.

post in ceteris Asiae partibus cunctaeque Graeciae sic eius adventus celebrabantur, ut famam ingeni, exspectationem ipsius adventus admirationemque superaret.
이후 아시아와 그리스 전체의 남은 지역들에서 그런 식으로 그의 방문에 인파가 모여들었습니다, 그 재능의 명성, 그 자신에 대한 기대와 찬탄을 그 방문이 넘어서도록.
celebrabantur : celebro.

§ 5 erat Italia tunc plena Graecarum artium ac disciplinarum, studiaque haec et in Latio vehementius tum colebantur, quam nunc eisdem in oppidis, et hic Romae propter tranquillitatem rei publicae non neglegebantur.
당시 이탈리아는 그리스의 예술과 학문으로 가득 찼었고, 또 이러한 탐구들이 라틴에서도 더욱 격렬하게 추구되고 있었으며, 지금 같은 도시들에서 보다도, 여기 로마에서도 공화정의 평온으로 인하여 외면받지 않고 있었습니다.

itaque hunc et Tarentini et Regini et Neapolitani civitate ceterisque praemiis donarunt, et omnes, qui aliquid de ingeniis poterant iudicare, cognitione atque hospitio dignum existimarunt.
그리하여 이 사람을 타렌툼인들도 레기움인들도 네아폴리스인들도 시민권과 다른 선물들을 주었고, 어느 정도 재능에 대해 판단할 수 있었던 모든 이들이, 알고 환대할 가치가 있는 자로 평가하였습니다.
dono : present, grant.
dignum : w.abl. worth.
hospitio : hospitality.

hac tanta celebritate famae, cum esset iam absentibus notus, Romam venit Mario consule et Catulo.
이렇게 그 만큼의, 이미 멀리 있는 이들에게 유명인일 만큼의, 그 명성에 대한 평판으로, 그는 마리우스와 카툴루스 집정기에 로마로 왔습니다.

nactus est primum consules eos, quorum alter res ad scribendum maximas, alter cum res gestas, tum etiam studium atque auris adhibere posset.
그는 처음 그 집정관들을 알아 보았습니다, 그들 중 전자는 작문을 위한 최상의 것들을, 또 다른 쪽은 수행된 것들만이 아니라, 열의와 안목에 속하는 것들까지 내놓을 수 있는 사람이리라고 말입니다.
nactus est : nanciscor pf. obtain, find, meet with.
gestas : gero pf. pass.

statim Luculli, cum praetextatus etiam tum Archias esset, eum domum suam receperunt.
즉시 루쿨리우스 사람들은, 그가 프라이텍스타를 입었을(소년이었을) 뿐만 아니라 아르키아스가 있었음에도, 그들은 그를 자신들의 집으로 들였습니다.
statim : at once, immediately.

sed etiam hoc non solum ingeni ac litterarum, verum etiam naturae atque virtutis, ut domus, quae huius adulescentiae prima fuerit, eadem esset familiarissima senectuti.
하지만 이것은 재능과 문학에 대한 것만이 아니라, 실로 본성과 덕성에 대한 것이기도 합니다, 이 사람의 청년기에 처음 있었던 집, 그 집이 그의 노년에 가장 친근할 것이기 때문입니다.

§ 6 erat temporibus illis iucundus Metello illi Numidico et eius Pio filio; audiebatur a M. Aemilio; vivebat cum Q. Catulo et patre et filio; a L. Crasso colebatur; Lucullos vero et Drusum et Octavios et Catonem et totam Hortensiorum domum devinctam consuetudine cum teneret, adficiebatur summo honore, quod eum non solum colebant, qui aliquid percipere atque audire studebant, verum etiam si qui forte simulabant.
그 시기에 그는 저 메텔루스 누미디쿠스와 그의 아들 피우스에게 흡족한 사람이었습니다; 마르쿠스 아이멜리우스가 그에게서 배웠습니다; 그는 아버지 퀸투스 카툴루스, 또 아들 퀸투스 카툴루스와 함께 살고 있었습니다; 그는 리키니우스 크라수스에게 존경받았습니다; 참으로 루쿨루스 사람들과 또 드루수스와 옥타비우스 사람들 그리고 카토 또 호르텐시우스 사람들의 가문 전체를 친교로써 그가 헌신을 유지하고 있던 때, 그는 최상의 존경을 받고 있었습니다, 뭔가를 알고 또 배우기를 열망하는 자들만이 아니라, 실로 만일 누구든 우연히 가장하고 있었다면 그들까지도 그를 존경하고 있었기 때문입니다.
devinctam : devincio pf. pass. tie/bind up. adj. devoted.
consuetudine : custom, familiar intercourse.
adficiebatur : af(d)ficio impf. pass.


[IV] interim satis longo intervallo, cum esset cum M. Lucullo in Siciliam profectus, et cum ex ea provincia cum eodem Lucullo decederet, venit Heracleam; quae cum esset civitas aequissimo iure ac foedere, ascribi se in eam civitatem voluit; idque, cum ipse per se dignus putaretur, tum auctoritate et gratia Luculli ab Heracliensibus impetravit.
그 충분히 오랜 시간 동안, 마르쿠스 루쿨루스와 함께 그가 시칠리아에서 출발했을 때, 그리고 그 지역으로부터 그 루쿨루스와 함께 떠난 뒤, 그는 헤라클레아에 도착했습니다; 그 곳이 가장 공정한 정의와 법을 지닌 국가였을 때, 그는 그 자신이 그 국가 내에 등록되기를 바랐습니다; 그리고, 스스로 그 자신이 합당한 자로 평가되었을 뿐만 아니라, 루쿨루스의 지위와 명망으로써도 헤라클레아인들로부터 얻어냈습니다.
interim : meanwhile.
profectus : proficiscor pf. set out. (esset)
decederet : decedo impf. subj.
impetravit : impetro pf. obtain.

§ 7 data est civitas Silvani lege et Carbonis: “Si qui foederatis civitatibus ascripti fuissent, si tum, cum lex ferebatur, in Italia domicilium habuissent, et si sexaginta diebus apud praetorem essent professi”.
실와누스와 카르보의 법으로 시민권은 주어졌습니다: "연합 국가들에 등록된 자들일 경우, 추가로, 입법되는 동안, 이탈리아 내에 그들이 거주지를 가질 경우, 그리고 그들이 6일 이내에 집정관에게 공표했을 경우".

Cum hic domicilium Romae multos iam annos haberet, professus est apud praetorem Q. Metellum familiarissimum suum.
이 사람은 이미 여러 해 동안 로마에 거주지를 가지고 있었기에, 그의 가장 친밀한 지인 집정관 퀸투스 메텔루스에게 공표했습니다.

§ 8 si nihil aliud nisi de civitate ac lege dicimus, nihil dico amplius: causa dicta est.
만일 우리가 시민권과 법률에 대한 것 이외에 다른 아무것도 이야기하지 않는다면, 더 이상 저는 아무것도 말씀드리지 않습니다: 사정은 이야기되었으니 말입니다.

quid enim horum infirmari, Gratti, potest?
왜냐하면 이 일들 중 무엇이 논박될 수 있겠습니까, 그라티우스여?

Heracleaene esse tum ascriptum negabis?
당신은 헤라클레아에 당시 그가 등록되었음을 부정하실 것입니까?

adest vir summa auctoritate et religione et fide, M. Lucullus, qui se non opinari, sed scire, non audisse, sed vidisse, non interfuisse, sed egisse dicit.
최상의 권위와 양심 그리고 신망을 가진 사내가 곁에 있습니다, 마르쿠스 루쿨루스, 그 자신 믿는 것이 아니라 아노라고, 들은 것이 아니라 보았노라고, 참석하는 것이 아니라 촉구하노라고 말하는 사람이 말입니다.

adsunt Heraclienses legati, nobilissimi homines, huius iudici causa cum mandatis et cum publico testimonio [venerunt], qui hunc ascriptum Heracliensem dicunt.
헤라클레아의 사절들이 곁에 있습니다, 가장 고귀한 사람들, 그들이 이 재판을 이유로 권한들과 공증을 지니고 [왔습니다], 이 사람이 헤라클레아에 등록되었다고 말하는 이들이 말입니다.

hic tu tabulas desideras Heracliensium publicas, quas Italico bello incenso tabulario interisse scimus omnis.
여기 당신은 헤라클레아의 공식 서판들을 요구하고 있습니다, 이탈라아 전쟁으로 보관소가 불타 파괴되었음을 우리 모두가 알고 있는 그 서판들을요.
desideras : desidero. desire/want.
incenso : incendo pf. pass. set on fire, burn.
interisse : intereo pf. inf. perish, be ruined.

est ridiculum ad ea, quae habemus, nihil dicere, quaerere, quae habere non possumus, et de hominum memoria tacere, litterarum memoriam flagitare et, cum habeas amplissimi viri religionem, integerrimi municipi ius iurandum fidemque – ea, quae depravari nullo modo possunt – repudiare, tabulas, quas idem dicis solere corrumpi, desiderare.
우스운 일입니다, 우리가 지니고 있는 것들에 대해서는 아무것도 말하지 않고 우리가 지닐 수 없는 것을 찾는 일은, 그리고 인간의 기억에 대하여 침묵하면서 문헌들의 기억을 갈구하는 일은, 가장 고결한 자들인 여러분들께서 양심을 지니고 계심에도, 완전한 자치구의 맹세와 신념을 - 어떤 식으로도 변질될 수 없는 - 부정하는 일은, 바로 당신이 더렵혀지는 일이 익숙하다고 말한 그런 서판들을 요구하는 일은 말입니다.
tacere : taceo inf. be silent.
flagitare : flagito inf. demand urgently.
integerrimi : untouched, entire, whole, complete.
municipi : town.
ius iurandum : oath.
depravari : depravo inf. pass. distort, deform, twist.
solere : soleo inf. w.inf. be accustomed.
corrumpi : corrumpo inf. pass. spoil, destroy.

§ 9 an domicilium Romae non habuit is, qui tot annis ante civitatem datam sedem omnium rerum ac fortunarum suarum Romae conlocavit?
그렇게 여러 해 동안 시민권이 주어지기 이전에 모든 것들과 그 자신의 재산의 보금자리를 로마에 둔 사람, 그 사람이 로마에 적을 두지 않았다는 게 가능합니까?
an : can it be that.
conlocavit : conloco pf.
sedem : sedes. seat, home. setlement, habitation.

an non est professus?
그가 등록되지 않는다는 게 가능합니까?

immo vero eis tabulis professus, quae solae ex illa professione conlegioque praetorum obtinent publicarum tabularum auctoritatem.
오히려 참으로 그는 그 서판들에 등록되었습니다, 집정관들의 저 등록과 조합을 통하여 공증들의 권위를 얻는 서판들에만 말입니다.
conlegio : col(n)legium.

-蟲-

+ Recent posts