[28] Praetermittendae autem defensionis deserendique officii plures solent esse causae.
하지만 보호의 경시들과 의무의 방기들은 더 많은 원인들이 있곤 하다.
Praetermittendae : praetermitto fut. pass.

Nam aut inimicitias aut laborem aut sumptus suscipere nolunt aut etiam neglegentia, pigritia, inertia aut suis studiis quibusdam occupationibusve sic impediuntur, ut eos, quos tutari debeant, desertos esse patiantur.
왜냐하면 (사람들은) 비우호들이나 고역(~통)이나 벌금을 떠맡기를 원치 않거나 혹은 심지어 무시, 나태, 우둔함 혹은 그 자신의 열정이나 당신이 바란다면 특정한 직업으로써 그렇게 훼방받기 때문이다, 그들이, 보호받아야 할 사람들이 버림받는 일이 용인되도록.
sumptus : the spending of money. a pecuniary charge.
nolunt : nolo 3pl. be unwilling.
pigritia : sloth, sluggishness, laziness, indolence.
inertia : ignorance, inactivity, laziness, idleness, sloth.
-ve : or if you will. or as you plaes.
impediuntur : impedio pass. 3pl. hinder, impede, hamper, obstruct.
patiantur : patior subj. 3pl. subj. suffer. allow. permit.

Itaque videndum est, ne non satis sit id, quod apud Platonem est in philosophos dictum, quod in veri investigatione versentur quodque ea, quae plerique vehementer expetant, de quibus inter se digladiari soleant, contemnant et pro nihilo putent, propterea iustos esse.
따라서 보일 것이다, 그것이 만족스럽지 않지는 않게, 플라톤에 의해 철학자들에게로 이야기된 것이, (철학자들이) 진리의 탐구를 중점으로 두리라는 것(indr. subj.)과 또 무엇이 되었든 그것들, 또한 많은 자들이 열렬하게 기대할 그것들, 그것들에 대해 그들(많은 자들) 서로 간에 다투곤 할, 그것들을 그들(철학자들) 경멸하고 무가치하게 여기리라는 것(indr. subj.), 그들이 정의로운 자들이기 때문에.
apud : acc. prep. at, by, near, among. before.
digladiari : digladior dep. inf. fight, contende.
pro nihilo putent : nihilum 3. to treat as valueless, disregard.

Nam alterum [iustitiae genus] assequuntur, ut inferenda ne cui noceant iniuria, in alterum incidunt; discendi enim studio impediti, quos tueri debent, deserunt.
왜냐하면 그들은 한 가지 [정의로운 부류] 를 성공(귀결)하고, 누구에게든 불의로써 위해하지 않도록 행함에 있어서, 다른 쪽에 속하기 때문이다; 즉 그들은 학문의 열의로 방해받아서, 보호받아 마땅한 자들을, 방치한다.
assequuntur : assequor 3pl. follow. go after. come up with. (w. abst. or immaterial obj.) achieve, win. (w. ut) to succeed (in).
incidunt : incido 3pl. fall into.

Itaque eos ne ad rem publicam quidem accessuros putant nisi coactos.
따라서 그들(철학자들)은 그들(보호받을 자들)이 공화국에조차 들어가지 않을 것이라 생각한다 그들(보호)이 강제받지 않는 한.
ne … quidem : not … even.
accessuros : accedo fut. part. acc. (w. ad or in + acc.) access.
coactos : collect, round up, force/compel.

Aequius autem erat id voluntate fieri; nam hoc ipsum ita iustum est, quod recte fit, si est voluntarium.
하지만 그 일이 의지로써 일어난다는 것이 더욱 적절했다; 왜냐하면 이것(hoc-quod) 자체가 그래서 정의롭기 때문이다, 올바르게 일어나는 것이, 만일 자발적이라면.
Aequius : qequus compr. n. sg. equal. fair. reasonable.

[29] Sunt etiam, qui aut studio rei familiaris tuendae aut odio quodam hominum suum se negotium agere dicant nec facere cuiquam videantur iniuriam.
더욱이, 가정사의 돌봄에 대한 열정으로써 혹은 그 자신의(~에 속한) 인간들에 대한 특정한 미움으로써 그 자신이 고통을 겪는다고 토로하고 어느 누구에게도 불의를 저지르는 것으로는 보이지 않을 자들이, 있다.
tuendae : tueor. fut. part.
negotium : pain, trouble, annoyance, distress.

Qui altero genere iniustitiae vacant, in alterum incurrunt; deserunt enim vitae societatem, quia nihil conferunt in eam studii, nihil operae, nihil facultatum.
그들은 부정의의 한 종류로부터 자유롭지만, 다른 종류에 빠진다; 즉 그들은 삶의 연대를 방기한다, 왜냐하면 그들이 그 연대 안으로 아무런 열의도, 아무런 노작도, 아무런 능력들도 쏟지 않기 때문이다.

[30] Quando igitur duobus generibus iniustitiae propositis adiunximus causas utriusque generis easque res ante constituimus, quibus iustitia contineretur, facile quod cuiusque temporis officium sit poterimus, nisi nosmet ipsos valde amabimus, iudicare.
그러므로 부정의의 두 종류로 표현된 것들에 우리는 각 종류의 원인들을 덧붙였고 또 그 문제들을 앞서 제안하였을 때, 그것들에 정의가 관련되어 있었도록, 쉽게 각 경우(때)에 의무가 속할 것으로 판단할 수 있을 것이다, 우리가 지나치게 그 자체의 고유한 우리 자신들을 사랑하지 않는다면.
propositis : propono pf. pass. part. pl. dat.
adiunximus :  adiungo pf. add. support. apply to.
constituimus : constituo pf.
contineretur : contineo impf. subj. pass.

Est enim difficilis cura rerum alienarum.
왜냐하면 낯선 일들에 대한 염려는 어렵기 때문이다.

Quamquam Terentianus ille Chremes "humani nihil a se alienum putat"; sed tamen, quia magis ea percipimus atque sentimus, quae nobis ipsis aut prospera aut adversa eveniunt, quam illa, quae ceteris, quae quasi longo intervallo interiecto videmus, aliter de illis ac de nobis iudicamus.
그럼에도 불구하고 테렌티아누스의 저 크레메스는 "인간사의 아무것도 그 자신으로부터 낯선 것으로 생각하지 않는다"; 그러나 여전히, 우리는 좀 더 가까이 그것들을 지각하고 또 감각한다, 우리 자신에게 성공적으로 혹은 그 반대로 일어나는 일들을, 저것들보다, 그것들이 다른 자들에게 (일어나는), 그것들을 마치 긴 간극이 사이에 놓인 것 처럼 우리가 보는 것보다, 저 일들에 대해서 우리 자신에 대해서와는 다른 식으로 우리가 판단한다.
aliter … ac : otherwise than.

Quocirca bene praecipiunt, qui vetant quicquam agere, quod dubites aequum sit an iniquum.
그런 이유로 그들은 훌륭하게 가르치고 있다, 그들이 무엇이 되었든 행함을 금하는, 당신이 바를지 그를지 의심할 것(을 행함을).

Aequitas lucet ipsa per se, dubitatio cogitationem significat iniuriae.
바름은 스스로 그 자신을 통해 빛나고, 의심은 불의에 대한 생각을 보여준다.


[31] Sed incidunt saepe tempora, cum ea, quae maxime videntur digna esse iusto homine, eoque quem virum bonum dicimus, commutantur fiuntque contraria, ut reddere depositum, [etiamne furioso?] facere promissum quaeque pertinent ad veritatem et ad fidem; ea migrare interdum et non servare fit iustum.
그러나 종종 경우들이 일어난다, 그것들, 정의로운 인간에게 가장 적합한 것으로 보이는 것들, 그것으로 우리가 누군가를 훌륭한 자라고 말하는, 그것들이 변화되고 반대의 것들이 되는 경우, 내놓아진 것을 보상함, [미친 자에게가 아닌가?] 약속을 이행함 각각이 진실성과 신뢰에 관련하는 것처럼; 그것들을 이따금 옮기고 지키지 않는 것을 정의가 일으킨다.

Referri enim decet ad ea, quae posui principio fundamenta iustitiae, primum ut ne cui noceatur, deinde ut communi utilitati serviatur.
즉 (주어 : quae maxime videntur digna esse iusto homine) 다음의 것들에 귀속되는 것이 적절하다, 그것들을 내가 시작에 정의의 기초로 두었던, 첫째로 누구에게든 피해입지 않도록, 둘째로 공공의 유용성에 봉사되도록.

Ea cum tempore commutantur, commutatur officium et non semper est idem.
그것들이 시대와 함께 변화됨으로써, 의무는 변화되고 또 언제나 동일하지는 않다.

[32] Potest enim accidere promissum aliquod et conventum, ut id effici sit inutile vel ei, cui promissum sit, vel ei, qui promiserit.
왜냐하면 어떤 약속과 계약이 발생할 수 있기 때문이다, 그것이 수행되는 것이 유익하지 못하도록 그에게나, 그에게 약속되었던(pf. pass. part.), 또는 그에게, 그가 약속하였던(pf. subj.).

Nam si, ut in fabulis est, Neptunus, quod Theseo promiserat, non fecisset, Theseus Hippolyto filio non esset orbatus.
왜냐하면 만일, 이야기 속에서와 마찬가지로, 넵투누스가, 테세우스에게 약속했었던(plpf.) 것을, 지키지 않았더라면, 테세우스는 아들 힢폴뤼투스를 앗기지 않았을 것이다(impf).

Ex tribus enim optatis, ut scribitur, hoc erat tertium, quod de Hippolyti interitu iratus optavit; quo impetrato in maximos luctus incidit.
즉 세 가지 소원들로부터, 쓰여 있듯, 이것이 세 번째 였기 때문이다, 힢폴뤼투스의 파멸에 대해 분노하여 바랐던 것; 부여된(성취된?) 그 소원으로 최대의 슬픔들로 그가 빠져 들었던(pf).

Nec promissa igitur servanda sunt ea, quae sint is, quibus promiseris inutilia, nec si plus tibi ea noceant, quam illi prosint, cui promiseris, contra officium est, maius anteponi minori, ut si constitueris, cuipiam te advocatum in rem praesentem esse venturum atque interim graviter aegrotare filius coeperit, non sit contra officium non facere, quod dixeris, magisque ille, cui promissum sit, ab officio discedat, si se destitutum queratur.
그러므로 지켜져야할 약속된 것들은 이러한 것들도 아니고, 그것들이 저러한 것들일, 그것들로써 그대가 무익함을 기약하였을(pf. subj.),
만일 그대에게 그것들이 더욱 많이 해를 끼칠 것이라면, 저것들이 이득을 줄 것보다(subj.), 그대가 약속하였을(pf. subj.) 누군가에게, 의무에 반대되지도 않는다, 작은 것에 앞서 큰 것이 놓이는 것은, 만일 그대가 정했었다면, 누구에게든 그대가 변호사로서 현재의 사태 안으로 올(fut. part.) 것을 또 심각하게 당신의 아들이 아프기 시작했을 동안, 행하지 않는 것이 의무에 반하지 않을 것이다, 그대가 말했었을 것을(pf. subj), 더욱이 저 자는, 그에게 약속이 되었을, 의무로부터 벗어날 것이다(subj.), 만일 버려진(pf. pass. acc.) 그 자신을 불평한다면.

Iam illis promissis standum non esse quis non videt, quae coactus quis metu, quae deceptus dolo promiserit? quae quidem pleraque iure praetorio liberantur, nonnulla legibus.
이제 저러한 약속들로써 세워져야 할 것이 아님을 누가 보지 못하는가, 그 약속들을 누군가 강제받아, 그 약속들을 속임수로 기만되어 그가 약속하였을? 그 약속들은 확실히 주로 집정관의 법으로써 면제되고, 일부는 법령들로써.

[33] Existunt etiam saepe iniuriae calumnia quadam et nimis callida sed malitiosa iuris interpretatione.
하지만 종종 부정의들은 특정한 궤변으로써 그리고 아주 교묘하지만 교활한 법해석으로써 일어난다.

Ex quo illud "summum ius summa iniuria" factum est iam tritum sermone proverbium.
그로부터 저 "최상의 법은 최상의 부정의(법이 많으면 많을수록 부정의도 더욱 더 많아진다?)" 라는 사실은 이제 말로써 익숙한 이야기이다.

Quo in genere etiam in re publica multa peccantur, ut ille, qui, cum triginta dierum essent cum hoste indutiae factae, noctu populabatur agros, quod dierum essent pactae, non noctium indutiae.
하지만 그런 종류에서 공화국에 있어서 많은 일들이 저질러진다, 저 자와 같이, 그가, 30일 동안 적과 체결된 휴전에 속해 있었을 때, 밤에 영토를 파괴하였던, 낮들의 (휴전.f.pl.) 동의되었지만, 밤들의 휴전은 아니라며.

Ne noster quidem probandus, si verum est Q. Fabium Labeonem seu quem alium--nihil enim habeo praeter auditum --arbitrum Nolanis et Neapolitanis de finibus a senatu datum, cum ad locum venisset, cum utrisque separatim locutum, ne cupide quid agerent, ne appetenter, atque ut regredi quam progredi mallent.
더욱이 우리의 사람들조차 승인되지 않을 것이다, 만일 사실이라면 퀸투스 파비우스 라베오 또는 다른 누군가를 -- 왜냐하면 나는 들은 것 외에 아무것도 가진 게 없으니 -- 놀라인들과 나이폴리인들에게 국경에 대하여 원로원에 의해 판정자로 주어진, 그가 그 지역에 왔었을 때(plpf. subj.), 각각의 사람들에게 따로따로 이야기되었던 것(loquor pf. part.), 그들이 열렬하게 어떤 것을 수행하지 말도록, 탐욕스럽게 그러지 말도록, 그리고 돌아오는 일을 나아가는 일보다 바라도록.

Id cum utrique fecissent, aliquantum agri in medio relictum est.
그 일을 각자가 행함으로써(plpf. subj.), 일정 정도 영토가 한 가운데에 남겨졌다(pf. pass.).

Itaque illorum finis sic, ut ipsi dixerant, terminavit; in medio relictum quod erat, populo Romano adiudicavit.
그에 따라 (저들은) 저들의 국경들을 그렇게, 그들 자신들이 말했었던 것처럼(plpf.), 경계를 그었다; (그들은) 한 가운데에 남겨져 있었던 것을, 로마 시민에게 귀속시켰다.

Decipere hoc quidem est, non iudicare.
확실히 이것은 속임수이고, 판결이 아니다.

Quocirca in omni est re fugienda talis sollertia.
그런 이유로 모든 사태들에 있어서 그런 종류의 교묘함은 피해져야 할 것이다.

cum indicative

cum iterativum

Cum ver esse coeperat, Verres se dabat itineribus.
봄이 왔었을 때(시작했을 때, plpf), 웨레스는 자신을 여행에 바쳤다(impf).
Gubernatore cum delphines se in portum conicientes viderunt, tempestatem significari putant.
사람들이 키잡이에게 스스로 항구 안으로 몰려 드는 돌고래들을 보았을(pf) 때, 사람들은 계절이 지시되는 것으로 생각한다.
Gyges cum anulum converterat, a nullo videbatur, ipse autem omnia videbat.
기게스가 반지를 반대로 돌렸었을(plpf) 때, 누구에 의해서도 보이지 않았고(impf), 하지만 그 자신은 모든 것을 보았다(impf).

cum identicum.

Cum tacent, clamant.
사람들은 침묵함으로써, 외친다.
Improbus fuit, cum accepit pecuniam.
그는 사악하였다, 재물을 취하였음으로써.
Dolus malus est, cum est aliud simulatum, aliud actum.
기만은 악이다, 어떤 이는 가장되고, 어떤 이는 수행됨으로써.
Cum quis sine causa se excusat, saepe se accusat.
누군가는 까닭 없이 그 자신을 변명함으로써, 종종 그 자신을 고발한다.
Amicum offendisti, cum hoc dixisti.
그대는 친구를 해쳤다, 그대가 이것을 말함으로써.
Sustulisti hanc suspicionem, cum dixisiti.
그대는 이러한 의심을 샀다(겪었다), 그대가 말함으로써.

cum inversum.

Vix epistulam amici legeram, cum ipse venit.
내가 친구의 편지를 막 읽었던 참이었다(plpf), 그 친구 자신이 도착했을 때(pf).
vix : vix …, cum ~. to denote the immediate succession of two events
Hostes vix moenia subibant, cum Romani prorumpunt.
적들이 막 성벽을 오르던 참이었다(impf), 로마인들이 돌격했을 때(pr).
Aristides urbem reliquerat, cum Athenienses sententiae paenituit.
아리스테이데스는 도시를 등졌던 참이었다(plpf), 아테네인들이 생각에 질렸을 때(pf).

-蟲-

+ Recent posts