[16] Ut enim quisque maxime perspicit, quid in re quaque verissimum sit quique acutissime et celerrime potest et videre et explicare rationem, is prudentissimus et sapientissimus rite haberi solet.
왜냐하면 마치 그 각각에 있어서 최대로 꿰뚫어 보는 것 같은, 무엇이 그것에 있어서 가장 참된 것인지, 또 그가 가장 예리하고 또 신속하게 이치를 볼 수도 열어 밝힐 수도 있는 것 같은, 저런 사람은 마땅히 가장 사려깊고 가장 지혜로운 자로 여겨지는 일이 익숙할 것이기 때문이다.

Quocirca huic quasi materia, quam tractet et in qua versetur, subiecta est veritas.
바로 이러한 이유로 마치 주제와 같이, 그것을 다루고 또 그에 대해 집중될, 전제된 것은 진리이다.
Quocirca : quo(whence) + circa(circuit). wherefore. b. (introducing sub. cls.)
tractet : tracto subj. handle, manage, treat.
versetur : verso pass. subj. to keep turning round. (w. in+abl.) to centre or focus.

[17] Reliquis autem tribus virtutibus necessitates propositae sunt ad eas res parandas tuendasque, quibus actio vitae continetur, ut et societas hominum coniunctioque servetur et animi excellentia magnitudoque cum in augendis opibus utilitatibusque et sibi et suis comparandis, tum multo magis in his ipsis despiciendis eluceat.
반면 나머지 세 가지 탁월함들로 제시된 필요들은 다음의 것들(quibus)을 위해 마련되고 보살펴져야 할 것들이다, 그것들로 삶의 활동이 지속되는, 사회도 인간들의 관계도 모두 보호되도록 하고 영혼의 훌륭함과 위대함도 능력들과 유용성들이 증대됨에 있어서 그리고 그 자신에게도 그 자신의 것들에도 마련됨에 있어서 뿐만이 아니라, 또한 바로 이것들이 무시됨에 있어서 빛을 발하도록 할.
cum…tum : not only … but also.
eluceat : eluceo subj. shine forth. show itself.

Ordo autem et constantia et moderatio et ea, quae sunt his similia, versantur in eo genere ad quod est adhibenda actio quaedam, non solum mentis agitatio.
그러나 질서와 일관과 중용과 이와 유사한 것들은 그런 종류의 것을 중심으로 하게 된다, 그것에 적용될 특정한 활동이 오직 정신에 대한 작업만은 아닌.
versantur : verso pass.
adhibenda : adhibeo fut. pass. part. hold to. ad aliquid. to put a thing to a determinate use, apply, use or imploy for or in anything definite.

Is enim rebus, quae tractantur in vita, modum quendam et ordinem adhibentes, honestatem et decus conservabimus.
왜냐하면 저러한 것들에, 삶 속에서 다루어지는, 특정한 방법과 질서를 적용하면서, 우리는 honestas와 영광을 수호해낼 것이기 때문이다.


[18] Ex quattuor autem locis, in quos honesti naturam vimque divisimus, primus ille, qui in veri cognitione consistit, maxime naturam attingit humanam.
그러나 네 가지 영역들로부터, 그것들 안으로 honestas의 본성과 힘을 우리가 나누어 놓은, 저 첫 번째 영역이, 그 영역이 진리에 대한 지식획득으로 이루어지는, 인간적 본성을(~에) 가장 가까이 닿는다.
attingit : attingo

Omnes enim trahimur et ducimur ad cognitionis et scientiae cupiditatem, in qua excellere pulchrum putamus, labi autem, errare, nescire, decipi et malum et turpe ducimus.
왜냐하면 우리 모두가 지식획득과 지혜에의 욕구를 향해 이끌리고 인도되기 때문이다, 그 욕구 안에서 우리가 아름다움을 뛰어하다 평하고, 하지만 추함과 수치 모두를 잘못이고, 오류이며, 기만된 것으로 여기는.
labi : labor inf. fall into error, be mistaken, to err.

In hoc genere et naturali et honesto duo vitia vitanda sunt, unum, ne incognita pro cognitis habeamus hisque temere assentiamur, quod vitium effugere qui volet--omnes autem velle debent--adhibebit ad considerandas res et tempus et diligentiam.
이러한 자연스럽고도 honestas한 종류의 것에 있어서 두 가지 잘못들이 피해져야 한다, 그 하나는, 모르는 것들을 아는 것처럼 취하지 않고 또 이것을 맹목적으로 인정하지 않도록, 그 잘못을 피하고자 원할 사람이 -- 허나 모두가 바라 마땅하다 -- 시간과 노력 모두를 고찰될 문제들에 쓸 것이다.
pro : as, like.
temere : blindly.
assentiamur : assentio pass. subj. 1pl. assent, approve, agree in opinion.

[19] Alterum est vitium, quod quidam nimis magnum studium multamque operam in res obscuras atque difficiles conferunt easdemque non necessarias.
다른 하나는 다음과 같은 잘못이다, 어떤 사람이 지나치게 큰 열정과 많은 노고를 불분명하며 또한 어려운 문제들에 집중시키는 것이다 또 그와 같은 필요하지 않은 일들에.

Quibus vitiis declinatis quod in rebus honestis et cognitione dignis operae curaeque ponetur, id iure laudabitur, ut in astrologia C. Sulpicium audimus, in geometria Sex. Pompeium ipsi cognovimus, multos in dialecticis, plures in iure civili, quae omnes artes in veri investigatione versantur, cuius studio a rebus gerendis abduci contra officium est.
이러한 잘못들이 감소되어 honestas와 지식획득의 적절한 문제들에 있어서 노력들과 주의들이 두어질 것이기에, 그 일은 정당하게 칭송받을 것이다, 천문학에서 카(가)이우스 술피키우스를 우리가 기리는 것처럼, 기하학에서 우리(나) 자신은 섹스투스 폼페이우스를 알고 있듯, 변증술에 있어서 많은 자들, 정의로운 시민성에 있어서 더 많은 자들을, 그 모든 기술들이 진리에 대한 탐구에 집중되는, 그의 열정(연구)으로 그런 다루어져야 할 문제들로부터 이끌려 나온 것은 의무에 반한다.
ponetur : pono pass. fut. 3sg. put. place. set.
quod : 이유절.

Virtutis enim laus omnis in actione consistit, a qua tamen fit intermissio saepe multique dantur ad studia reditus; tum agitatio mentis, quae numquam adquiescit, potest nos in studiis cognitionis etiam sine opera nostra continere.
왜냐하면 탁월함에 대한 칭송은 전부 행위로 이루어지기 때문이다, 그로부터 종종 중단이 발생하고 연구들로의 많은 재귀들이 주어진다 할지라도; 다음으로 정신적 활동은, 그것이 결코 쉬지 않는, 우리로 하여금 지식에의 열중으로 심지어 우리의 노고들 없이도 붙잡아둘 수 있다.
adquiescit : ad(c)quiesco 3sg. rest. die. be satisfied with.

Omnis autem cogitatio motusque animi aut in consiliis capiendis de rebus honestis et pertinentibus ad bene beateque vivendum aut in studiis scientiae cognitionisque versabitur.
하지만 모든 사유와 영혼의 움직임은 honestas의 문제들에 대해 취해지고 선하고 복된 삶에 관련하는 논의들에 또는 지혜와 지식의 열중에 집중될 것이다.

Ac de primo quidem officii fonte diximus.
또한 확실히 의무의 첫 번째 원천에 대해 우리는 이야기하였다.


[20] De tribus autem reliquis latissime patet ea ratio, qua societas hominum inter ipsos et vitae quasi communitas continetur; cuius partes duae: iustitia, in qua virtutis splendor est maximus, ex qua viri boni nominantur, et huic coniuncta beneficentia, quam eandem vel benignitatem vel liberalitatem appellari licet.
하지만 남은 세 가지 것들에 대해서는 그 설명이 널리 열려 있다, 마치 그로써 인간들의 사회가 그들 서로 간에 그리고 삶의 연대가 유지되는 것처럼; 그것의 두 부문들: 정의, 그 안에서 탁월함의 광휘가 최대화되는, 그로부터 사내들이 선한 자들이라 불리는, 이에 결부되는 선행, 그와 같은 것이 자비나 고결함이라 불리는 것이 허용되는.
vel … vel : either … or.

Sed iustitiae primum munus est, ut ne cui quis noceat, nisi lacessitus iniuria, deinde ut communibus pro communibus utatur, privatis ut suis.
그러나 정의의 첫 번째 책임이 있다, 누구에게든 누구도 해를 입히지 않도록, 그가 불의하게 공격받지 않은 한, 다음으로 공공의 것들로서 공공의 것들을 사용하도록, 사적인 것으로 그 자신의 것을 사용하도록.

[21] Sunt autem privata nulla natura, sed aut vetere occupatione, ut qui quondam in vacua venerunt, aut victoria, ut qui bello potiti sunt, aut lege, pactione, condicione, sorte; ex quo fit, ut ager Arpinas Arpinatium dicatur, Tusculanus Tusculanorum; similisque est privatarum possessionum discriptio.
하지만 사적인 것들은 아무것도 자연적으로 생산되지 않을 것들이지만, 오랜 점유로, 일찍이 비어 있는 땅에 도착했던 자들처럼, 혹은 승리로, 전쟁으로써 얻어낸 자들과 같이, 혹은 법률로써, 계약으로, 합의로, 운으로 (사유된다); 그로부터 귀결한다, 아르피눔 땅이 아르피나테스들의 것으로 이야기되도록, 투스쿨라눔 땅이 투스쿨라니들의 것으로; 또한 유사하다 사적인 소유물들의 양도는.

Ex quo, quia suum cuiusque fit eorum, quae natura fuerant communia, quod cuique optigit, id quisque teneat; e quo si quis [quaevis] sibi appetet, violabit ius humanae societatis.
그로부터, 다음의 것들(eorum) 중에서 그 자신의 것이(suum) 각자에게(cuiusque) 속하게 되기 때문에, 본성으로써 공공의 것들이었던 것들(eorum-quae), 각자에게 생겨난 것, 그것을 각자가 가질 것이다; 그로부터 벗어나 만일 누군가 [any whatever, f?] 그 자신에게 바랄 것이라면, 인간 사회의 정의(법)를 어길 것이다.
optigit : optingo pf. 3sg. befall.

-蟲-

+ Recent posts