[4] Equidem et Platonem existimo si genus forense dicendi tractare voluisset, gravissime et copiosissime potuisse dicere et Demosthenem si illa, quae a Platone didicerat, tenuisset et pronuntiare voluisset, ornate splendideque facere potuisse; eodemque modo de Aristotele et Isocrate iudico, quorum uterque suo studio delectatus contempsit alterum.
정말로 나는 플라톤도 법정 연설의 방식을 그가 이끌어 내려(다루려) 바랐었더라면, 가장 묵직하고 가장 풍성하게 말할 수 있었다고 평가하고 데모스테네스 또한 만일 저 일들, 플라톤으로부터 그가 배웠던 것들을, 그가 간직하였고 또 선언하려 바랐었더라면, 화려하고도 눈부시게 해낼 수 있었다고 평가한다; 또 같은 방식으로 아리스토텔레스와 이소크라테스에 대해서도 나는 판단한다, 그들 양자가 그 자신의 전념(한 바)으로 기뻐(도취되어?) 다른 쪽을 경시하였었다고.
tractare : tracto inf. to keep on pulling or dragging, drag about. to deal with, treat.
voluisset : plpf. subj.
copiosissime : copiosus, copiose(adv). copiously.
potuisse : pf. inf. 왜 subj 아닐까?
didicerat : disco plpf.
tenuisset : teneo plpf. subj. hold, keep.
pronuntiare : pro-nuntio inf. proclaim, announce.
delectatum : delector part. pf. pass.
contempsit : contempno. pf. contempt.

Sed cum statuissem scribere ad te aliquid hoc tempore, multa posthac, ab eo ordiri maxime volui, quod et aetati tuae esset aptissimum et auctoritati meae.
그러나 내가 너에게 무엇이든 쓰기로 작정하였기에 이 시기에, 이 이후로 많은 것들을, 나는 다음과 같은 것으로부터 시작하기를 가장 바랐다, 네 나이에도 나의 직함에도 가장 걸맞았을 것으로부터.
statuissem : statuo plpf. subj. decide.
ordiri : ordior inf. begin.
esset : sum impf. subj.

Nam cum multa sint in philosophia et gravia et utilia accurate copioseque a philosophis disputata, latissime patere videntur ea quae de officiis tradita ab illis et praecepta sunt.
왜냐하면 철학 속에는 세밀하고도 풍성하게 철학자들에게서 논의된 중요하고도 유익한 많은 것들이 있을 터이나, 의무에 대해서 저들로부터 전해진 그리고 가르쳐진 것들이 가장 널리 알려진 것으로 보이기 때문이다.
cum : cum + subj. 원인절.
sint : sum subj 3pl.
latissime : wide, broad. adv. supr.
patere : pateo inf. stand open, be open. extend. be well known.
tradita : trado pf. pass. part. hand or pass over.
praecepta : praecipio pf. pass. part. teach, instruct.

Nulla enim vitae pars neque publicis neque privatis neque forensibus neque domesticis in rebus, neque si tecum agas quid, neque si cum altero contrahas, vacare officio potest in eoque et colendo sita vitae est honestas omnis et neglegendo turpitudo.
삶에의 어느 부분도 국가적이든 개인적이든 사회적이든 가정적이든 문제들에 있어서, 네 자신을 가지고(그에 대해) 뭔가를 한다 하든, 다른 사람과 더불어 이끈다(관계한다) 하든, 그 일에 있어서 의무로부터 자유로울 수 있는 것이 없고 존중될 바의 것으로 허용된 것들은 모든 삶의 영광이며 경시될 바의 것으로는 수치이기 때문이다(enim).
contrahas : con-traho subj. 2sg.
vacare : w. abl. destitute or devoid(of), free from.
colendo : colo fut. pass. part. abl.live in. look after, keep going. tend. honor(v).
sita : sino pf. pass. part. allow, permit.(n.pl.nom. → est.)
honestas : honor. moral rectitude.
neglegendo : neglego
turpitudo : shame.

[5] Atque haec quidem quaestio communis est omnium philosophorum.
또한 바로 이 물음이 모든 철학자들의 공통된 물음이다.

Quis est enim, qui nullis officii praeceptis tradendis philosophum se audeat dicere? Sed sunt non nullae disciplinae, quae propositis bonorum et malorum finibus officium omne pervertant.
왜냐하면 누가 있는가, 전해 받을 그 어떠한 의무에의 계명들도 없이 감히 그 자신을 철학자라 말할 자가? 그러나 그 어떠한 가르침들도 전혀 없지는 않다, 좋은 것들과 나쁜 것들의 의도된(실천적/현실적?) 한계들로써 모든 의무를 전복시킬.
tradendis : trado fut. pass. part.
propositis : pro-pono pf. pass. part. propositum pl. dat.
pervertant : per-verto subj. overthrow. subvert.

Nam qui summum bonum sic instituit, ut nihil habeat cum virtute coniunctum, idque suis commodis, non honestate metitur, hic, si sibi ipse consentiat et non interdum naturae bonitate vincatur, neque amicitiam colere possit nec iustitiam nec liberalitatem; fortis vero dolorem summum malum iudicans aut temperans voluptatem summum bonum statuens esse certe nullo modo potest.
왜냐하면 최고선을 그런 식으로 확정짓기 때문이다, 탁월함과 아무런 관련도 갖지 않도록, 더구나 그 자신의 흥미들로써 (평가하고), 도덕적 정직(영광)으로 평가하지 않는다, 이 자는, 만일 그 스스로 자신에게 관계하고 때로 본성의 선에게도 정복되지(순종하지) 않는다면, 우정도 정의도 고결함도 증진시킬 수 없다면; 그는 실로 고통을 가장 나쁜 것으로 판단하며 용감하거나 쾌락이 최고의 선이라고 정하면서 자제력이 있을 수 없다 어떤 식으로도.
commodis : commodum abl. pl. interest.
honestate : honestas abl. honor, integrity.
metitur : metior 3sg. measure.
consentiat : consentio subj. join in feeling, be in agreement/harmony.
interdum : sometimes, now and then.
colere : colo inf. promote growth.


[6] Quae quamquam ita sint in promptu, ut res disputatione non egeat, tamen sunt a nobis alio loco disputata.
그런 것들이 제시됨에 있어서 논의할 거리조차 없을 정도일지라도, 우리(나)에 의해 다른 곳에서 논의되었다.
egeat : egeo subj. w. gen.

Hae disciplinae igitur si sibi consentaneae velint esse, de officio nihil queant dicere, neque ulla officii praecepta firma, stabilia, coniuncta naturae tradi possunt, nisi aut ab iis, qui solam, aut ab iis, qui maxime honestatem propter se dicant expetendam.
그러므로 이러한 가르침들은 만일 그 자체에 일관된 것들이길 바란다면, 의무에 대해서 아무것도 말할 수 없을 터이거나, 의무의 어떤 확실한, 안정적인, 본성에 관련된 계명들을 전해 받을 수 없을 것이다, 만일 혼자임을 최대 도덕적 정직이라 말할 자들 혹은 그 자신을 위해 욕망될 것이라 말할 저자들에 의해서가 아니라면.(or 오직 혹은 대체로 그 자신을 위하여 욕망될 것이 도덕적 정직이라 말할 저자들에 의해서가 아니라면)
velint : volo subj. 3pl.
queant : queo subj. 3pl. be able to.

Ita propria est ea praeceptio Stoicorum, Academicorum, Peripateticorum, quoniam Aristonis, Pyrrhonis, Erilli iam pridem explosa sententia est, qui tamen haberent ius suum disputandi de officio, si rerum aliquem dilectum reliquissent, ut ad officii inventionem aditus esset.
고유한 것이다 그 계명이 스토아학파, 아카데미아학파, 그리고 소요학파에, 왜냐하면 아리스톤, 퓌론, 에릴루스의 그 계명은 이미 예전에 추방된(거부된) 지혜이기 때문이다, 그렇지만 그들은 의무에 대해 논의될 고유한 권리를 지닐 것이다, 만일 사안들 중 어떤 것이든 선택으로 내버려 둔다면, 의무의 발견을 향하여 기회가 있도록.

Sequemur igitur hoc quidem tempore et hac in quaestione potissimum Stoicos, non ut interpretes, sed, ut solemus, e fontibus eorum iudicio arbitrioque nostro quantum quoque modo videbitur, hauriemus.
그러므로 물론 우리(나)는 이 시간 이 방식으로 물음에 있어서 주로 스토아학파를 따를 것이다, 번역가들로서가 아니라, 익숙한 것처럼, 그들의 원천으로부터 우리(나) 자신의 판단과 선택에 같은 방식으로 가치있어 보이는 만큼을, 끌어낼 것이다.
Sequemur : sequor fut. follow.
solemus : soleo. be in the habit of, become accustomed to.
videbitur : video fut. pass.
hauriemus : haurio fut. draw up/out.

[7] Placet igitur, quoniam omnis disputatio de officio futura est, ante definire, quid sit officium, quod a Panaetio praetermissum esse miror.
그러므로 믿어진다, 의무에 대한 모든 논의가 있으리라는 것이, 정의함에 앞서, 무엇이 의무일지, 파나이티우스에 의해 간과되었다는 것에 내가 놀라는.
Placet : impers. it is pleasing, gives pleasure. is believed.

Omnis enim, quae a ratione suscipitur de aliqua re institutio, debet a definitione proficisci, ut intellegatur, quid sit id de quo disputetur. . . .
왜냐하면 모든 것은, 어떤 것에 대해서든 추론에 의해 뒷받침되는 학문은, 정의로부터 출발해야하기 때문이다, 그것이 이해되도록, 무엇에 대해 논의되는 것일지….

Omnis de officio duplex est quaestio.
의무에 대한 모든 것은 이중의 물음이다.

Unum genus est, quod pertinet ad finem bonorum, alterum, quod positum est in praeceptis, quibus in omnes partes usus vitae conformari possit.
하나의 방식은, 선의 한계에 관련하는 것이고, 다른 것은, 계명들 속에 놓인다, 그것들로 모든 면에서 삶의 실천이 묘사될 수 있을.
positum : pono pf. pass. put.

Superioris generis huiusmodi sunt exempla, omniane officia perfecta sint, num quod officium aliud alio maius sit et quae sunt generis eiusdem.
가장 위의 종류의 이와(다음과) 같은 방식들이 예시들이다, 의무들은 전부 완벽한 것들일지, 의무들 중 어떤 것이 다른 것보다 더 클지 아닐지 그리고 이와 같은 종류의 것들이다.
Quorum autem officiorum praecepta traduntur, ea quamquam pertinent ad finem bonorum, tamen minus id apparet, quia magis ad institutionem vitae communis spectare videntur; de quibus est nobis his libris explicandum.
그런 의무들의 계명들이 취해지지만, 그 계명들이 좋은 것들의 한계에 관련한다 하더라도, 그것은 덜 분명할 것이다, 왜냐하면 오히려 일상 생활의 훈육에 대한 고려로 보이기 때문이다; 그러한 것들에 대해서 우리의 이 책들로 설명될 것이다.
magis : adv. more nearly, rather.

[8] Atque etiam alia divisio est officii.
그리고 또 의무의 다른 구분이 있다.
Nam et medium quoddam officium dicitur et perfectum.
왜냐하면 어떤 중간의 의무도 완전한 의무도 이야기되기 때문이다.
Perfectum officium rectum, opinor, vocemus, quoniam Graeci katorthoma, hoc autem commune officium kathekon vocant.
완전한 의무는 올바름이라고, 내 생각에, 우리는 부를 것이다, 왜냐하면 그리스인들이 κάτορθωμα, 하지만 이 일상의 의무를 καθῆκον라고 부르기 때문이다.
κάτορθωμα : that which is done rightly, virtuous action. perfection.
καθῆκον : precise proportion.

Atque ea sic definiunt, ut rectum quod sit, id officium perfectum esse definiant; medium autem officium id esse dicunt, quod cur factum sit, ratio probabilis reddi possit.
또 그들은 그것들을 그렇게 정의한다, 어떤 것이 옳다면, 그것을 완전한 의무인 것으로 그들이 정의하게끔; 하지만 중간의 의무라 이것을 그들은 말한다, 어떤 것이 어떤 이유에서 행해졌다면, 그럴듯한 설명이 되돌려질 수 있을.


[9] Triplex igitur est, ut Panaetio videtur, consilii capiendi deliberatio.
그러므로 삼중이다, 파나이티우스에게 그렇게 보였던 것처럼, 논의의 고려사항으로 취해야 할 것은.

Nam aut honestumne factu sit an turpe dubitant id, quod in deliberationem cadit; in quo considerando saepe animi in contrarias sententias distrahuntur.
왜냐하면 영광스러운 행위일지 아니면 수치인지 사람들은 의심하기 때문이다 그것을, 숙고 속에 들어가는 것을; 그 고찰에 있어서 종종 마음들은 반대되는 의견들로 분열된다.

Tum autem aut anquirunt aut consultant ad vitae commoditatem iucunditatemque, ad facultates rerum atque copias, ad opes, ad potentiam, quibus et se possint iuvare et suos, conducat id necne, de quo deliberant; quae deliberatio omnis in rationem utilitatis cadit.
다음으로 또 그들은 삶의 일상적인 것과 즐거운 것에 대해 탐구하고 고려하며, 그것들의 수단들과 방편들에 대해, 영향력에 대해, 능력에 대해,
그것들로 그들이 그 자신과 그 자신의 것들을 도울 수 있을지, 그것이 유익할지 아닐지, 그것에 대해 숙고한다; 이 모든 숙고는 유용성의 설명으로 들어간다.

Tertium dubitandi genus est, cum pugnare videtur cum honesto id, quod videtur esse utile.
세 번째로 숙고될 것의 종류가 있다, 존경스러운 것과 다음의 것이 갈등하는 것으로 보일 때, 유용한 것으로 보이는 것이.

Cum enim utilitas ad se rapere, honestas contra revocare ad se videtur, fit ut distrahatur in deliberando animus afferatque ancipitem curam cogitandi.
왜냐하면 유용성이 그 자신을 향해 재촉할 때, 존경스러움은 반대로 그 자신을 향해 되부르는 것으로 보이기 때문에, 숙고 속에서 영혼이 분열되도록 그리고 고려해야할 이중의 근심을 가져오도록 하는 일이 일어난다.


-蟲-

+ Recent posts